Zacząłem sprowadzać do Kocka najciekawsze i najbardziej znaczące dla nas Polaków, przedstawione na płótnach artystyczne wizje obiektów, kompleksów architektonicznych i ich okolic, silnie i nierozerwalnie związanych z naszą przeszłością.
Ponieważ prace te jawiły się iście profesjonalnymi, doszedłem do wniosku, że nie od rzeczy byłoby stworzyć jedyną w swoim
rodzaju kolekcję i jakieś jedyne w swoim rodzaju maleńkie muzeum Kresów.
-Dlaczego akurat w Kocku ?
Otóż pomijając już wszelkie patriotyczne względy, kierowałem się także świadomością, iż głównym autorem wielu dziewiętnastowiecznych dokumentów, będących bazą dla wspaniałych malarskich prac Włodzimierza Pawłowicza był nie kto inny, a właśnie sam Napoleon Orda.
Jego rysunki i akwarele przekształcał na litografie ogólnie znany i szanowany właściciel pracowni litograficznej w Warszawie –
Maksymilian Fajans. – Jednak najwłaściwszą formę nadawał im i nadaje tenże właśnie podolski profesor – Włodzimierz Pawłowicz.
– No tak. – Ale co ma piernik do wiatraka ? – powie ktoś.
– Co ma wspólnego Orda z Kockiem ?
– A właśnie że ma ! – I to wcale nie mało.
Na początek należałoby zauważyć, iż był to główny dziewiętnastowieczny dokumentalista w zakresie zamków, fortec, dworów, pałaców, sadyb i parków znajdujących się na obszarach kresowych i koronnych guberni. Dlatego właśnie w oparciu o dokumenty Napoleona Ordy, mają możliwość wypowiadania się dziś historycy, architekci, rekonstruktorzy i restauratorzy, a nawet etnografowie.
Autentyczność, dokładność i wręcz doskonałość tych dokumentów pozwala nawet na sporządzanie planów rekonstrukcyjnych obiektów i kompleksów architektonicznych praktycznie już nie istniejących, co przy braku jakichkolwiek innych źródeł nadaje im rangę najwyższą i bezcenną.
Napoleon Orda – emigracyjny działacz, dokumentalista, rysownik i malarz, a także podróżnik, pianista i kompozytor – będący nawet dyrektorem opery włoskiej w Paryżu, urodził się 11 lutego 1807 roku w majątku Worocewicze niedaleko Pińska.
Był synem Michała – marszałka powiatu kobryńskiego i Józefy Butrymowicz. Po ukończeniu gimnazjum w Swisłoczy od 1823 roku
studiuje matematykę na Uniwersytecie Wileńskim. Na czwartym roku studiów zostaje aresztowany na 15 miesięcy za przynależność do nielegalnej młodzieżowej organizacji.
W roku 1830 służy w konnej rosyjskiej gwardii Korpusu Litewskiego. Z wybuchem Powstania Listopadowego niezwłocznie
trafia do Sztabu Głównego Wojsk Powstańczych. Pisze i publikuje w Warszawie patriotyczny i wzywający do udziału w powstaniu wiersz pt. „Litwin do Polaków”.
W kwietniu 1831 roku mianowany do stopnia podporucznika w Pułku Konnych Strzelców przy Sztabie Dowództwa Powstania.
Formacja Jego z determinacją walczy właśnie pod KOCKIEM !
… i tuż po zakończonych pod Kockiem bojach otrzymuje ZŁOTY KRZYŻ VIRTUTI MILITARI.
W stopniu kapitana kończy Orda swój udział w powstaniu. Po upadku powstania odbywa wędrówkę przez Austrię, Szwajcarię
i Włochy, by od 1833 do 1856 roku przebywać na emigracji w Paryżu, gdzie kontynuując nauki, pobiera „praktyki malarskie” u
znanego pejzażysty – Piera Girarda.
Mistrzostwa muzycznego uczy go sam Fryderyk Chopin, za co Orda odwdzięczał się później przesyłaniem mu swoich muzycznych utworów, portretów oraz innych prac i pamiątek, z których większość znajduje się w muzealnych i bibliotecznych zbiorach Towarzystwa im. Fryderyka Chopina.
W okresach letnich podróżował w towarzystwie przyjaciela Tytusa Płońskiego do Anglii, Szwecji, Holandii, Portugalii i
Afryki. W 1838 roku wydał w Paryżu „Album prac polskich kompozytorów”, a honorarium przeznaczył na pomoc dla uboższych
polskich emigrantów. Zachęcany przez Chopina i Liszta wydał w Paryżu, a potem w Warszawie wiele swoich kompozycji takich jak
polonezy, walce, serenady kołysanki, a także pieśni do słów Stefana Witwickiego, Adama Pługa … i innych.
