Biała Podlaska stając się w 1975 roku stolicą województwa bialskopodlaskiego zaczęła pełnić funkcje ośrodka administracyjno-usługowego dla całego regionu oraz przynależących do niego miast i gmin wiejskich. W strukturze przestrzenno-krajobrazowej kraju stała się ośrodkiem o znaczeniu krajowym. Rozwój Białej Podlaskiej jako formalnej stolicy stał się nadrzędnym celem władz województwa.

W planie zagospodarowania przestrzennego na lata 1975–1989 przewidziano, iż uzupełniającą funkcją miasta powinien być przemysł elektromaszynowy, dodatkową – przemysł lekki, spożywczy i drzewny. Założono również sukcesywny wzrost zatrudnienia w przemyśle w taki sposób, aby dał ludziom zatrudnienie w różnych miejscowościach.

Początkowe plany rozwoju tej gałęzi gospodarki skupiły się na zakładach metalowych w Międzyrzecu Podlaskim i  Radzyniu Podlaskim. W przemyśle metalowym dla harmonijnego rozwoju niezbędna była również rozbudowa Podlaskich Zakładów Metalowych, które  produkowały prototypy maszyn i urządzeń. Biała Podlaska, jako stolica województwa, została wyznaczona do budowy Fabryki Armatury Przemysłowej. Jednym z czynników wyboru było przeprowadzenie rachunku efektywności inwestycji, które wykazało, że to najkorzystniejszy wariant lokalizacyjny.

Dzięki nawiązaniu bliskiej współpracy z Warszawskimi Zakładami Telewizyjnymi „Unitra Polklor” stworzono także możliwość rozwoju elektroniki. W Parczewskich Zakładach Telewizyjnych znalazło pracę ok. 700 osób, głównie kobiet. Filie Warszawskich Zakładów powstawały również w wielu innych miastach, z tym, że tylko w posiadających odpowiednie, wolne lokale, których adaptacja polegała głównie na uzupełnieniu wyposażenia[1].

Podobnie było w innych branżach. W przemyśle materiałów budowlanych, z uwagi na istniejące wówczas w Woskrzenicach duże złoża piasku i pospółki, zaplanowano budowę zakładu. W przemyśle mleczarskim zaszła potrzeba budowy nowych placówek w Białej Podlaskiej i Parczewie oraz rozbudowy Zakładu Mleczarskiego w Radzyniu Podlaskim. W przemyśle mięsnym, w celu wyeliminowania kosztownych transportów żywca do innych województw, przewidziano budowę kombinatu mięsnego o zdolności produkcyjnej ok. 70 ton mięsa, z lokalizacją w rejonie kanału Wieprz – Krzna. W przemyśle owocowo-warzywnym zaplanowano wybudowanie chłodni i zamrażalni (w pionie spółdzielczym) i rozbudowy Eksportowego Zakładu Przetwórstwa Warzywnego w Terespolu (w pionie państwowym). Ciekawostką jest to, iż jeszcze przed powstaniem województwa region  bialskopodlaski nazywany był „zagłębiem ogórkowym”. Produkcja i eksport terespolskiego ogórka wskazywała, iż ta specjalizacja w podlaskim rolnictwie ma największą szansę na szybki rozwój[2].

Dodatkowym atutem rozwoju miasta był fakt, iż leżało na międzynarodowych trasach kolejowych i drogowych, co skutkowało wykształceniem w nim funkcji pomocniczych związanych z obsługą transportu i turystyki. W zakresie infrastruktury społecznej  założono rozbudowę szkolnictwa, szczególnie średniego i poprawę jego struktury poprzez zmniejszenie udziału szkolnictwa ogólnokształcącego na korzyść zawodowego, rozwój i poprawę wychowania przedszkolnego, zwiększenie form sprzedaży detalicznej poprzez budowę dzielnicowych ośrodków usługowo-handlowych oraz rozbudowę lecznictwa specjalistycznego. Szeroki rozwój Białej Podlaskiej jako miasta wojewódzkiego niewątpliwie wymagał szeregu przedsięwzięć inwestycyjnych z zakresu infrastruktury usługowej, mieszkaniowej oraz gospodarki komunalnej[3].

Kolejnym celem rozwoju województwa stało się przyśpieszenie wzrostu gospodarczego, zwłaszcza w zakresie produkcji żywności. Optymalne wykorzystanie potencjalnych możliwości województwa miało wpływ na dostosowanie produkcji do istniejących już obiektywnych uwarunkowań i ograniczeń ekonomicznych. Realizacja tak postawionych celów wymagała szeregu ukierunkowanych działań związanych przede wszystkim z zorganizowaniem lokalnej gospodarki pod takim kątem, aby maksymalnie wykorzystać możliwości produkcyjne. Optymalne wykorzystanie dostępnych surowców miało duży wpływ na rozwój i modernizację istniejących gałęzi lokalnego przemysłu. Przyrodnicze położenie województwa bialskopodlaskiego miało znaczny wpływ na rozwój w zakresie obsługi transportu, szczególnie tranzytowego[4].

Nieodłączną gałęzią gospodarki narodowej województwa było także rolnictwo. Sprzyjające warunki rozwoju zbliżone były do średniej krajowej. Pod względem jakości gleb, warunków klimatycznych oraz nawodnienia województwo otrzymało dosyć wysoką notę ogólnopolskiego rolniczego czasopisma IUNG[5]. Ogólna powierzchnia użytków rolnych województwa wynosiła w 1975 roku ok. 375 tys., w tym 273,6 tys. ha gruntów ornych i sadów, 101,4 tys. ha użytków zielonych[6]. Dość wysoki wskaźnik użytków zielonych na terenie województwa bialskopodlaskiego stał się przydatnym narzędziem do rozwoju produkcji zwierzęcej, w szczególności bydła i owiec. Dotyczyło to gmin położonych w rejonie Kanału Wieprz–Krzna / Drelów, Podedwórze, Dębowa Kłoda. W ramach rozwoju województwa stworzono podregiony rolnicze oparte na wewnętrznej specyfikacji produkcji rolnej oraz możliwościach rozwojowych całego województwa bialskopodlaskiego oraz podregiony przestrzenne. Pierwszym podregionem stał się obszar północny specjalizujący się w uprawach ziemniaków oraz chowie trzody chlewnej, drugi podregion (środkowy) skupiał się na wielokierunkowej produkcji roślinnej i ostatni podregion (południowy) specjalizował się w produkcji zbóż, chowie bydła i owiec[7]. Stan gospodarki od roku 1975 cechował się znacznymi dysproporcjami w rozwoju poszczególnych działów. Spowodowane to było m.in. dużym poziomem nieefektywności oraz szkodliwości dla środowiska[8].

W organizowaniu produkcji rolniczej szczególną uwagę zwrócono na racjonalniejsze zagospodarowanie gruntu, co w praktyce oznaczało starania, by trafiał on do PGR-ów, spółdzielni produkcyjnych oraz kółek rolniczych). W ten sposób już pod koniec 1975 roku odebrano ok. 10 tys. ha użytków rolnych. Ilość przejmowanej ziemi uzależniona była od decyzji urzędników, którzy od strony techniczno-organizacyjnej oceniali możliwości załatwienia wszystkich spaw związanych z przejmowanym gruntem. Główną przyczyną odbierania ziem były tzw. rozdrobnione gospodarstwa rolne, będące w większości własnością ludzi starszych, którzy nie mając następców, zmęczeni pracą na roli nie byli wydajną mocą przerobową, która gwarantowałaby wydajność we wzroście gospodarczym dla istniejącego systemu[9].

Województwo bialskopodlaskie charakteryzowało się niewielkim poziomem zróżnicowania struktury funkcjonalno–przestrzennej, w skutek czego dokonano planistycznego podziału i przyjęto umowny podział terenu województwa bialskopodlaskiego na podregiony przestrzenne. Wprowadzenie  podregionów wiązało się z wytypowaniem jednostek, które pełniły funkcję ośrodków osadniczych dla poszczególnych miejscowości. Wprowadzono siedem następujących podregionów: bialski, międzyrzecki, łosicki, terespolski, wisznicki, parczewski oraz radzyński.

___

[1] Zakłady telewizyjne w Parczewie rozszerzają produkcję, „Sztandar Ludu”, nr 196, 1977, s. 3.

[2] Problemy rozwoju województwa bialskopodlaskiego, „Rada Narodowa – Gospodarka – Administracja”, nr 17, 1975, s. 11.

[3] Plan zagospodarowania przestrzennego województwa bialskopodlaskiego, Biała Podlaska 1976, s. 63.

[4] Tamże, s. 6.

[5] IUNG ogólnopolskie czasopismo naukowe zajmujące się tematyką związaną z rolnictwem.

[6] X lat województwa bialskopodlaskiego, Biała Podlaska 1985, s. 10.

[7] Tamże, s. 10.

[8] http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/4575023/polska-gospodarka.html (dostęp: 03.08.2020).

[9] Nie czekając na wyrównanie, „Życie Warszawy”, nr 161, 1975, s. 3.