Kolejny raz publikujemy zdjęcie wnętrza kościoła św. Trójcy z 1933 roku, aby zwrócić uwagę na pewne detale, które widać na mensie ołtarzowej w ołtarzu głównym znajdującym się w prezbiterium, oraz w bocznym ołtarzu nawy, tym po stronie północnej. Trzy tablice ołtarzowe ( tablice kanoniczne), bo o nich mowa, służą celebransowi w trakcie Mszy świętej.
Są na nich umieszczone modlitwy. Tablica po stronie lekcji zawiera modlitwę błogosławieństwa wody, psalm Lavabo towarzyszący umywaniu rąk kapłana i ” Corpus tuum, Domine„. Na tablicy środkowej umieszczono między innymi „Gloria”, „Credo”, słowa konsekracji chleba i wina, „Veni, sanctificator”;”Suscipe, sancta Trinitas„. Tablica po stronie ewangelii zawiera prolog Ewangelii wg św. Jana zaczynający się od słów „In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum” ( „Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga i Bogiem było Słowo”). Czytanie prologu kończy Mszę świętą.
Dla określenia kierunków używaliśmy stwierdzeń „po stronie lekcji” i ” po stronie ewangelii”, choć równie dobrze moglibyśmy zastosować zwrot „strona północna”, „lub strona południowa”, natomiast nie powinno się używać określeń ” strona lewa” lub ” strona prawa”. Kościół św. Trójcy jest kościołem orientowanym ( orient – łac. wschód), czyli wybudowanym tak, że absyda, która zamyka prezbiterium, zwrócona jest ku Wschodowi. Oznacza to, że cały Kościół podczas sprawowania liturgii zwrócony jest w stronę Chrystusa, który jak pisał św. Łukasz, jest ” z wysoka Wschodzącym Słońcem”. Zatem kapłan, który jest zwrócony do Pana, aby Mu złożyć Najświętszą Ofiarę, nie jest, jak się potocznie sądzi tyłem do ludu, lecz na jego czele. W starożytności chrześcijańskiej modlono się ku Wschodowi również dlatego, że Pan Jezus wobec Apostołów wzniósł się do nieba na Wschód, a anioł powiedział im, że z tamtej strony, czyli od wschodu powróci. Wchodząc do wnętrza kościoła, wychodzimy z ciemności, a przybliżamy się ku Światłu. Zgodnie z tą symboliką wyznacza się pozostałe kierunki świata.
Południową stronę ołtarza nazywamy „stroną lekcji”, gdyż po tej stronie czyta się, lub śpiewa lekcję ( inny na każdy dzień list Apostołów, lub proroctwo Starego Testamentu). Północną stronę ołtarza nazywamy „stroną ewangelii”, ponieważ po tej stronie czyta się lub śpiewa Ewangelię i Ostatnią Ewangelię ( prolog św. Jana). Podział ten wynika również z tego, że w starożytnym Rzymie południe, czyli Antiochia, Egipt, Ziemia Święta, było zamieszkane przez chrześcijan, którym była głoszona nauka ( lekcja) zawarta w listach Apostołów oraz proroctwa Starego Testamentu. Północ zaś zamieszkana była przez barbarzyńskie ludy German, Galów i Słowian, którzy nie znali kultury Rzymu i wiary w Boga w Trójcy Świętej Jedynego. Misjonarze byli więc wysyłani właśnie na północ, aby głosić Ewangelię poganom. Północ jest też symbolem nocy i ciemności, które rozświetla Chrystus. W dawnej Polsce , w czasie czytania Ewangelii wg św. Łukasza, Marka, Mateusza, czy Marka, rycerstwo polskie wyciągało do połowy z pochwy miecze, a w późniejszym okresie szable, na znak gotowości do obrony wiary katolickiej.
Dziś tablice ołtarzowe, które nazywano również prawidłami, używa się w trakcie sprawowania katolickiej Mszy św. w Klasycznym Rycie Rzymskim, potocznie zwanej trydencką. Używało się ich również codziennie, co widać na archiwalnym zdjęciu, również w dawnej Rzeczypospolitej. Ustawiano przed Mszą świętą na mensie ołtarzowej, po skończonej Mszy zdejmowano.
