Ur. 4 III 1900 r. w Radzyniu (późn. Podlaskim) jako obywatel rosyjski, pod nazwiskiem: „Kazimierz Reszko”. Był najstarszym synem pochodzącego z Łodzi Władysława Reszko oraz urodzonej w Kałuszynie Stefanii Piłczyńskiej. W bliżej nieznanych okolicznościach oboje trafili do Radzynia, biorąc w 1887 r. ślub w miejscowym kościele p.w. Świętej Trójcy. W Radzyniu przyszły na świat wszystkie dzieci małżeństwa Reszko: Władysława (ur. 1894), Stanisława (ur. 1897), Kazimierz (ur. 1900), Helena (ur. 1901), Jadwiga (1905) oraz Edward (ur. 1907). Władysław prawdopodobnie był rzeźnikiem-wędliniarzem, odnotowanym w aktach radzyńskiej parafii Świętej Trójcy jako „Свинобой (ros. swinoboj)”. Z racji swojej profesji miał często przebywać poza domem; zapewne podróżował po okolicznych wsiach i majątkach, organizując lokalne świniobicia. Brat Edward prawdopodobnie zajmował się handlem. Rodowe nazwisko przybrało formę Reszke w latach 30-tych XX. wieku; mimo to, nawet we współczesnych dokumentach, można napotkać jego poprzednią wersję lub formę Reszka.

W odróżnieniu od wielu rówieśników, którzy pobierali nauki w Radzyniu, Kazimierz ukończył 3. klasy gimnazjum rosyjskiego w Lublinie, a następnie – 4. klasy tzw. „Handlówki” (Szkoły Handlowej Zgromadzenia Kupców miasta Warszawy). W 1913 r. wstąpił tam do jednej z pierwszych drużyn skautingowych utworzonych na terenie Kongresówki, jednak geneza ruchu skautingowego na ziemiach polskich prowadzi do drużyn strzeleckich, organizowanych na terenie ‘austrowęgierskiej’ Galicji od 1910 r. Tym sposobem w wychowaniu harcerzy pojawiały się akcenty patriotyczne. Warszawską edukację Kazimierza Reszke zakłócił wybuch I. w. ś. w VII 1914 r.

Latem 1915 r., w związku z postępami wojsk Państw Centralnych, władze carskie nakazały generalną ewakuację ludności cywilnej, zamieszkałej na obszarze zachodnich guberni imperium rosyjskiego. Z bliżej nieznanych powodów rodzinie Reszków pozwolono wówczas pozostać w Radzyniu. Tym sposobem uniknęli tułaczego losu wielu podlaskich rodzin, przymusowo wysiedlonych wgłąb Rosji. Mimo to, Reszków dotknęły inne restrykcje; tym razem wydane przez niemieckie władze okupacyjne. Jako mieszkaniec Radzynia znalazł się w granicach utworzonego przez Niemców Ober-Ostu, zarządzanego przez administrację wojskową jako terenem przyfrontowym. Jednym ze skutków takiego stanu rzeczy było ograniczenie możliwości swobodnego przemieszczania się ludności cywilnej na graniczącym z frontem obszarze. W efekcie tego zarządzenia Kazimierz, przyjechawszy do Radzynia na letnie wakacje 1916 r., nie mógł wrócić do Warszawy w celu dokończenia nauki i zdania egzaminu maturalnego. Pomimo formalnego braku matury, od X 1917 r. nauczał w radzyńskim progimnazjum, zastępując chorego profesora matematyki i geografii. Równocześnie założył oraz prowadził pierwsze w Radzyniu drużyny harcerskie: żeńską, w której znaczącą rolę odgrywała młodsza siostra Helena, oraz męską, b. popularną wśród miejscowych chłopców.

Już 1 VII 1916 r. wstąpił do półlegalnej Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), przyjmując pseudonim „Wyrwa”. Początkowo pełnił funkcję sekcyjnego (VII-X 1916), szybko awansując do rangi d-cy plutonu (X 1916) oraz instruktora (IX 1917). Działając w warunkach konspiracyjnych zakładał lokalne oddziały POW w okolicy Radzynia: w Brzostówcu, Drelowie, Kąkolewnicy, Lichtach, Lisiej Wólce, Paszkach Dużych, Paszkach Małych, Wrzosowie oraz w Zahajkach. Jednocześnie, z narażeniem całej rodziny na restrykcje ze strony władz okupacyjnych, ukrywał w piwnicy radzyńskiego domu: instruktorów POW, broń oraz nielegalne wydawnictwa.

Od IX 1917 do XI 1918 r. Kazimierz Reszke pełnił funkcję pierwszego komendanta Obwodu Radzyńskiego POW. W tej roli, zaraz we IX 1917 r., został aresztowany przez niemiecką żandarmerię oraz osadzony w więzieniu w Łukowie. Zwolniony po 6-tygodniowym areszcie, dzięki interwencji ojca. Po wyjściu na wolność pozostawał pod nadzorem żandarmerii, a mimo to udawało mu się kontynuować działalność konspiracyjną. Jeszcze w tym samym roku wziął czynny udział w zorganizowaniu ucieczki grupy b. oficerów III. Brygady Legionów Polskich, internowanych w obozie w Białej Podlaskiej po tzw. kryzysie przysięgowym z VII 1917 r.

12 XI 1918 r. wraz z przybyłym z Siedleckiego Okręgu POW Rydlem (personalia nieznane), K.R. kierował akcją rozbrojenia Niemców stacjonujących w Radzyniu. Przy okazji peowiakom udało się zająć wojskowe magazyny zboża oraz zdobyć dużą ilość broni i koni. Po oswobodzeniu Radzynia K.R. czasowo pełnił funkcję komendanta miasta. Dowodzony przez niego oddział POW wziął także udział w potyczce pod Kąkolewnicą, odpierając niemiecki atak od strony Międzyrzeca.

1 XII 1918 r. jako ochotnik wstąpił do reaktywowanego w Krakowie 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich (2 pszwol); z przydziałem do 4. szwadronu. Z powodu braku matury został przyjęty do WP w stopniu szwoleżera (odpowiednika stopnia szeregowego). Od I do VI.1919 r. 4. szwadron brał udział w walkach z Ukraińcami na froncie wołyńskim (szarża pod Namiewiczami, ofensywa na Łuck). Już 15 I 1919 r. Kazimierz awansował do stopnia st. szwoleżera.

Pod koniec VI 1919 r. 4. szwadron został przeniesiony na Śląsk Cieszyński, dołączając do 3. szwadronu, który od II.1919 r. stawiał czoła ofensywie wojsk czechosłowackich. W X 1919 r. cały pułk przewieziono na Kujawy w oczekiwaniu na rozkaz formalnego przejęcia Pomorza z rąk niemieckich. Kulminacyjnym momentem tej akcji były uroczyste zaślubiny z morzem dokonane w dn. 10 II 1920 r. Od IV 1920 r. 2 pszwol uczestniczył w tzw. wyprawie kijowskiej (rajd na Koziatyń; szarże pod Bielajewką, Radziwiłówką, Chałaimgrodkiem, Kropiwną; starcia nad Słuczą). 8 VII 1920 r. awansował do stopnia kaprala.

6 VIII osobiście wyróżnił się w czasie ataku na Markostaw, zaś 18 VIII na ochotnika przepłynął wpław objętą silnym ostrzałem rzekę Horyń, aby z przeciwnego brzegu sprowadzić łódkę umożliwiającą przeprawę reszty szwadronu. Jego bohaterstwo zostało później docenione przyznaniem Krzyża Walecznych. 31 VIII z całym pułkiem wziął udział w słynnej bitwie pod Komarowem – największym starciu kawaleryjskim tej wojny. 9 IX, w czasie kolejnych walk nad Horyniem, został lekko ranny w głowę. Dla Kazimierza ostatnim aktem udziału w wojnie polsko-bolszewickiej był udany wypad 2 pszwol na Korosteń w dn. 9 X 1920 r.

Po zakończeniu działań wojennych kpr. Kazimierz Reszke zamierzał pozostać w wojsku jako żołnierz zawodowy. W tym celu 2 I 1921 r. (jeszcze przed formalnym podpisaniem pokoju z ZSRS) skierowano go na odbycie kursu w 38. (kawaleryjskiej) klasie Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie, a po jego ukończeniu (21 VI 1921 r.) – na odbycie niezbędnej praktyki w 4 Pułku Strzelców Konnych. Po jej zakończeniu (30 IX 1921 r.) pchor. Reszke rozpoczął naukę na III  Kursie Podchorążych organizowanym przez Centralną Szkołę Kawalerii (CSK) w Grudziądzu (późn. Centrum Wyszkolenia Kawalerii – CWKaw.)

W dn. 1 VIII 1922 r. został przydzielony do nowej jednostki – niedawno sformowanego w Poznaniu 7 Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich (7 psk), wchodzącego w skład 3 Dywizji Kawalerii (3 DK). Od tego momentu dalsza kariera wojskowa Kazimierza Reszke była ściśle związana z 7 psk. W dn. 31 X 1922 r. otrzymał promocję na stopień podporucznika kawalerii ze starszeństwem z dn. 1 VII 1921.

W czasie służby w 7 psk K.R. zazwyczaj dowodził jednym z plutonów; kolejno awansując: 1 VII 1923 na stopień porucznika, zaś w III 1936 r. – rotmistrza (ze starszeństwem z dn. 1 I.1936). Od I do IV 1923 r. odkomenderowany do Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu jako instruktor. W tej roli występował także w Szwadronie Szkolnym Kawalerii przy 3 DK (późniejszej Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii Nr 3): w Biedrusku (III–IV 1924 i I – XI 1926 r.) oraz w Śremie (I–X 1925 r.).  W okresach: 1 III – 2 VIII 1926, 5 XI 1926 – 9 VIII 1927 oraz 1 II – 10 VII 1928 dowodził pułkową szkołą podoficerską 7 psk oraz (od XI 1928) – pułkową szkołą wywiadowców.

W dn. 11 VII – 12 IX 1928, 25 IX – 1 XI 1929, 27 VI – 24 VII oraz 8 VII – 7 IX 1931 r. czasowo dowodził szwadronem; w XI 1929 r. przewodniczył pułkowej komisji poboru koni. W dn. 22 IX – 1 XI 1931 Reszke pełnił funkcję oficera gazowego pułku, a od 1 XI 1931 do 15 IV 1932 – funkcję oficera oświatowego. 15 IV 1932 r. został mianowany adiutantem oraz dowódcą drużyny dowódcy pułku; w okresie 1 IX – 16 VI 1932 r. pełnił funkcję p.o. dowódcy 7 psk. Od VII 1932 roku czasowo zarządzał budynkiem drużyny dowódcy pułku.

Równocześnie udzielał się sportowo, startując w różnego rodzaju zawodach wojskowych. Jego największe osiągnięcia to: I. miejsce w konkursie patroli w ramach zawodów brygadowych (1924) oraz IV miejsce w pułkowym konkursie oficerskim jeździectwa (1934).

W czasie służby w 7 psk Kazimierza Reszke kierowano na kolejne kursy doszkalające: w Szkole Broni Chemicznej w Warszawie (24 I – 25 II 1924); kurs dowódców szwadronów karabinów maszynowych w Centrum Wyszkolenia Piechoty (CWPiech.) w Rembertowie (3 VII – 31 VIII 1932) oraz kurs w CWKaw. (VIII.1937 r.). W dn. 22.I.1932 r., przed Państwową Komisją Egzaminacyjną w Poznaniu, K.R. zdał w trybie eksternistycznym zaległy egzamin maturalny.

Od 5 V 1936 do 13 X 1938 r. czasowo przeniesiony do szwadronu kawalerii KOP „Łużki”, którym dowodził od 26 V 1936 r.  Po powrocie do macierzystego pułku, od XII 1938 r. pełnił funkcję oficera mobilizacyjnego 7 psk. W przeddzień wybuchu II w. ś. został przeniesiony na analogiczne stanowisko w Ośrodku Zapasowym (OZ) Wielkopolskiej Brygady Kawalerii (BK) w podlubelskim Kraśniku.

8 IX 1939 r., w związku z szybkimi postępami wojsk niemieckich, OZ otrzymał rozkaz ewakuacji do Brodów (ok. 290 km na płd.-wsch. od Kraśnika). Częściowe spieszenie kolumny marszowej spowodowało, że OZ nie zdołał dotrzeć do wyznaczonego celu przed 17 IX, czyli przed wkroczeniem Armii Czerwonej na terytorium II RP. Już 20 IX maszerujące oddziały OZ wdały się w bój z jednostkami sowieckimi w rejonie Sokala, w wyniku której dowódca OZ i jego zastępca dostali się do niewoli. W tym czasie, z bliżej nieznanych powodów, szwadron konny OZ pod dowództwem rtm. Kazimierza Reszke odłączył od reszty jednostki. Szwadron stoczył potyczkę z oddziałami niemieckimi w okolicach Kamionki Strumiłowej, zaś wieczorem 23 IX dołączył do większego zgrupowania kawalerii dowodzonego przez ppłk K. Halickiego z OZ Wołyńskiej BK. Następnie całe zgrupowanie weszło w skład improwizowanej Grupy „Dubno” dowodzonej przez płk St. Hankę-Kuleszę. 24-25 IX szwadron Kazimierza wziął udział w przegranej bitwie pod Rawą Ruską, w wyniku której ok. 2.000 żołnierzy Grupy „Dubno” dostało się do niemieckiej niewoli. Reszke (pod nr jenieckim 15548) trafił do oflagu VII A Murnau, w którym spędził resztę wojny. Czas przymusowej bezczynności starał się spożytkować, m.in. uczestnicząc udział w obozowych kursach samokształcenia. Studiował wtedy ekonomię społeczną i polityczną.

Po wyzwoleniu oflagu przez jednostki amerykańskie w dn. 29 IV 1945 r., Kazimierz Reszke wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych (PSZ) na Zachodzie. W VI 1945 r. został skierowany do Włoch; a następnie – na kurs broni pancernej w Abasiji niedaleko Kairu (Egipt). W 1946 r. przeniesiony do Anglii, gdzie pozostał do demobilizacji PSZ w 1949 r.

Po wyjściu z wojska Kazimierz, jak wielu innych żołnierzy zawodowych, musiał znaleźć sobie nowe cywilne zajęcie. Wybór padł na branżę hotelarską. 49-letni b. oficer zaczął od zdobywania niezbędnego doświadczenia praktycznego, podejmując pracę w londyńskich hotelach. Przez kilka lat zgłębiał tajniki zawodu hotelarza, zatrudniając się na różnych stanowiskach, m.in.: recepcjonisty, kasjera, zastępcy menadżera kuchni, czy kierownika działu zamówień. Ukoronowaniem jego kariery było objęcie posady głównego menadżera jednego z londyńskich pensjonatów. Nominalna właścicielka pensjonatu niezbyt dobrze czuła się w swojej roli i Kazimierz stopniowo awansował do roli nieformalnego współwłaściciela. Ta sytuacja nie trwała długo. Po śmierci rzeczywistej właścicielki pensjonat przejęli jej prawni spadkobiercy i Reszke pozostał bez pracy. W tym samym czasie w Polsce nastąpiły przemiany polityczne, znane jako październikowa odwilż 1956 r. Pozbawiony środków do życia i rozgoryczony warunkami życia na emigracji postanowił wówczas wrócić do ojczyzny.

Do Polski powrócił w dn. 20 XII 1956 r.; prawie 2 miesiące po słynnym wiecu Gomułki na warszawskim Placu Defilad. Swoje pierwsze kroki skierował do rodziny mieszkającej w Zabrzu, jednocześnie rozglądając się za pracą w branży hotelarskiej. Już w połowie 1957 r. udało mu się objąć posadę kierownika recepcji w warszawskim hotelu „Bristol”, należącym wówczas do Polskiego Biura Podróży „Orbis” – państwowego monopolisty na rynku usług hotelarskich.  Niestety, podejmując pracę w „Bristolu”, wpadł w pułapkę PRL-owskich przepisów, ograniczających zasady meldowania i pobytu na terenie Warszawy. Chociaż ze swoją znajomością języków obcych oraz londyńską praktyką zdawał się być atrakcyjnym pracownikiem, na sutek braku stałego zameldowania w stolicy, już po 2 miesiącach musiał porzucić atrakcyjną posadę w „Bristolu”.

Wysokie kwalifikacje Kazimierza Reszke zdawało się doceniać kierownictwo „Orbisu”. W dn. 18 X 1957 r. Zdał egzamin językowy przed komisją egzaminacyjną Centralnego Zarządu PBP „Orbis” (ze znajomości języków: angielskiego, niemieckiego i rosyjskiego) oraz uzyskał ustne zapewnienie rychłego zatrudnienia w którymś z hoteli położonych poza Warszawą. Póki co, 57-letni Reszke wrócił na Śląsk, gdzie zawarł swój pierwszy związek małżeński. Czekał tam na niego Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach. Przynajmniej od końca 1957 r. był obiektem zainteresowania ze strony Milicji Obywatelskiej oraz Służby Bezpieczeństwa. Jako b. oficer przedwojennego WP oraz b. oficer PSZ był inwigilowany co najmniej do XI.1959 r. PRL-owskie organy bezpieczeństwa nie tylko obserwowały i wzywały go na przesłuchania, ale też dbały o to, aby nie mógł on znaleźć żadnego stałego zatrudnienia. Kiedy na przełomie lat 1957/58 dyrekcja „Orbisu” spełniła swoją obietnicę, proponując mu posadę recepcjonisty w hotelu w Katowicach, ostatecznie „podanie jego nie zostało przyjęte z uwagi na jego przeszłość”. Wg informacji uzyskanych od rodziny, opieka ze strony WUSW była na tyle staranna, że do końca życia nie mógł znaleźć pracy, pozostając na utrzymaniu żony i jej brata.

Zmarł 8 VIII 1961 r. w wieku 61 lat. Pochowany został na cmentarzu komunalnym w Gliwicach.

 

Ordery, medale i odznaczenia:

Krzyż Niepodległości (1933), 3x Krzyż Walecznych (1920), Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-21 (1928), Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1928), brązowy Medal za Długoletnią Służbę (1938), Odznaka Więźniów Ideowych (1930), Odznaka KOP (1938), Krzyż POW.

 

Literatura i źródła:

„[Księga ludności] Radzyń 1908-1913” (APL: 38/26/0/-/11); akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Radzyniu: „Księgi urodzin, małżeństw i zgonów” (APL: 35/1908/0/2.4/114; APL: 35/1908/0/2.4/127); akta personalne CAW/WBH: AP-1842, KN 28.12.33, KW 100/R-581, KW 100/R-589; materiały archiwalne KOP dostępne w Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie; Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych: nr 31/6 VIII 1921 poz. 1305, nr 2/18 II 1922; nr 5/11 III 1922; Roczniki Oficerskie: 1923, 1924, 1928, 1932; materiały IPN z d. WUSW w Katowicach: IPN Ka 230/5044; „Wiadomości Skautowe”: Nr 1/1916, Nr 3/1916; internetowa wyszukiwarka osób represjonowanych IPN: IPN Straty [dostęp: 17.X.2022] (jako K. Reszko); internetowa wyszukiwarka grobów „GROBONET”: https://gliwice.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=15743&inni=1 [dostęp: 17.X.2022] (jako K. Reszka); L. Głowacki „Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939”, Lublin 1976; A. Mniszek, K. Rudnicki „Zarys historii wojennej 2-go Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich”, Warszawa1929; J. S. Tym „Dzieje 7. Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich”, Warszawa 2020; relacje p. Teresy Tętnik z Radzynia (jesień 2022 r.).

Zdjęcie ze zbiorów p. T. Tętnik.

 

Wykaz skrótów:

BKaw – Brygada Kawalerii

DP – dywizja piechoty

CSK – Centralna Szkoła Kawalerii (w Grudziądzu)

CWKaw. – Centrum Wyszkolenia Kawalerii (w Grudziądzu)

CWPiech. – Centrum Wyszkolenia Piechoty (w Rembertowie)

KOP – Korpus Ochrony Pogranicza

OZ – Ośrodek Zapasowy

POW – Polska Organizacja Wojskowa

pp – pułk piechoty

PRL – Polska Rzeczpospolita Ludowa

psk – pułk strzelców konnych

PSZ – Polskie Siły Zbrojne (na Zachodzie)

pszwol – pułk szwoleżerów

WP – Wojsko Polskie

WUSW – wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych