27 lipca 1944 r. jednostki ACz ponowiły atak na Siedlce, jednak w wyniku niemieckiego kontrataku atak powiódł się tylko częściowo.

na zdj. tytułowym: 

 Walki o Siedlce 29 lipca 1944 r. Dwaj grenadierzy pancerni z SS-Panzergrenadier-Regiment 6 „Theodor Eicke” mijają zniszczone T-34  i T-34-85 z 20. Brygady Pancernrnej. Źródło: https://www.dookolarzeszy.pl/2021/01/iss-panzer-regiment-3-totenkopf-w.html

W walkach w kierunku na Siedlce walczyła 17. gwardyjska dywizja kawalerii[75]. W walkach na kierunku siedleckim brał udział  11. korpus pancerny gen. Iwana Juszczuka[76]. 35. gwardyjski pułk kawalerii opanował cementownię znajdującą się na południowo-wschodnim skraju miasta, zaś 61. gwardyjski pułk kawalerii zajął Grabianów[77]. Następnie 35. gwardyjski pułk kawalerii przy wsparciu ogniowej wyrzutni rakietowych BM-13, popularnie nazywanych „katiuszą”, prowadził natarcie wzdłuż torów kolejowych. Wojska sowieckie zdołały wyprzeć Niemców z terenu parowozowni. Szczególną determinacją w utrzymaniu terenu parowozowni w Siedlcach odznaczyli się żołnierze lejtnanta Szwiecowa broniąc terenu parowozowni przed atakami niemieckimi[78]. W końcowej fazie walki o Siedlce swoimi działaniami wspierał 1979 pułk artylerii przeciwlotniczej z 64 dywizji artylerii przeciwlotniczej[79].  29 lipca 1944 r. czołgi T-34 i JS-2 z 36 BPanc pod dowództwem płk. Żyrakowa rozpoczęły próbę ataku na miasto. Następnego dnia do walk weszły pułki dywizji 1281, 1289 i 1285, których zadaniem było oskrzydlenie nieprzyjaciela, np. pułk Timofijewa Dołbasonowa miał oskrzydlić od północy bagien i wejście do miasta od strony Węgrowa[80].

Szczególnie ciężkie walki toczyły się na południowy zachód od miasta, gdzie wojska niemieckie wyszły na głębokie tyły 3. gwardyjskiej dywizji kawalerii. W samym mieście trwały ciężkie walki, Niemcy wprowadzili do boju ciężkie czołgi typu PzKpfw. VI „Tiger”[81]. Miejskie oddziały AK wzięły udział, jako piechota, w natarciu czołgów Samodzielnego Korpusu Pancernego ACz w kierunku północnym szosą sokołowską. Atak ten Niemcy odparli, niszcząc 9 czołgów. W okresie 27–30 lipca 1944 r. oddziały w ramach „Burzy” przeprowadziły szereg akcji zbrojnych poza Siedlcami, m.in. połączone plutony AK i Batalionów Chłopskich pod dowództwem Cezarego Sochackiego „Jeż” (AK) i Mariana Grzebisza „Wicher” (BCh) udaremniły pacyfikację wsi Wiśniew pow. siedlecki. Niemcy chcieli spalić miejscowość, tutaj sytuację uratował sowiecki czołg wjeżdżając do wsi[82]. Grupa żołnierzy AK pod dowództwem Czesława Zbuckiego „Cygan” uniemożliwiła spalenie Łosic przez pluton SS[83]. Oddziały rejonu Krześlin rozbiły magazyn organizacji Todt w Krześlinie, zdobywając m.in. broń. Prowadzono walki o Wyczółki. Walki o Siedlce i koncentrację 22 pp nadzorował bezpośrednio inspektor ppłk Lucjan Szymański „Janczar”, działający w rejonie Mińska Mazowieckiego[84].

31 lipca po silnym bombardowaniu i przygotowaniu artyleryjskim, w tym wykorzystaniu wyrzutni rakietowych BM-8 typu „Katiusza”, wojska sowieckie przystąpiły do szturmu, walki trwały do południa, kiedy ostatecznie zostały z Siedlec wyparte wojska niemieckie. Tego dnia po zaciętych walkach 3 batalion kpt. Szelesta z 1281 pułku strzeleckiego zdobył zburzony dworzec kolejowy[85].

W walkach wzięli udział żołnierze 165. dywizji piechoty dowodzonej przez płk. Nikołaja Kaładze ze 129. korpusu piechoty 47 ACz, którzy zajęli Broszków. Żołnierzy ze 165. dywizji piechoty wspierał 1295. pułk dział pancernych. W składzie pułku dział pancernych udział w bitwie o Siedlce od 29 lipca 1944 r. brała 3 bateria pod dowództwem Wasilija S. Krysowa[86].

W walkach o miasto, poza jednostkami Acz, walczyły oddziały AK, NSZ i „Miecz i Pług”. Drużyną NSZ, która brała bezpośredni udział w walkach o Siedlce w szeregach „Miecza i Pługa”, dowodził Józef Pogonowski „Sęp”[87]. Walki o miasto były zaciekłe co ilustruje opis: „Tu i ówdzie widać było słupy dymu – płonęły zapalone pociskami domy i zabudowania przy ulicach: Janowskiej, Rozkosz, Starowiejska. Ponieważ siedlecka straż pożarna wcześniej ewakuowała się z miasta – ogień rozprzestrzeniał się. Po wyludnionych ulicach przemykają się nieliczni mieszkańcy ratujący swój dobytek, patrole Kedywu oraz zmieniające się na bojowych pozycjach niemieckie załogi wsparte wozami pancernymi i czołgami”[88]. W walce o miasto zginęło 6. żołnierzy AK, m.in. żołnierze Kedywu: Roman Gostkowski „Wesoły”, Jan Ołdakowski „Mętniak”, Lucjan Ługowski „Luty”, Zbigniew Pliszka „Wrak”[89], Józef Wołosz „Jog”, plut. Karol Lewandowski „Miner” (dezerter z Wehrmachtu) – zginął broniąc budynku elektrowni miejskiej a 7. zostało rannych[90].

W tym samym czasie co w Siedlcach toczyły się również walki za wycofującym się wrogiem. Patrole AK atakowały cofające się oddziały nieprzyjaciela na drogach powiatu siedleckiego. Do większych walk doszło z Niemcami pod Wojnowem na linii Siedlce – Czeremcha[91]. Warto podkreślić, że w broń i amunicję żołnierzy AK z ośrodków Sarnaki, Łosice i Mordy zaopatrzyli Węgrzy z wycofującej się z Niemcami na zachód dywizji piechoty, np. oddział BCh z Łosic został dozbrojony  przez żołnierzy węgierskich, którzy przekazali „3 karabiny maszynowe, 3 pistolety maszynowe i kilka skrzynek amunicji”[92]. Skuteczne działania prowadziły oddziały AK na trasie Brześć – Siedlce w rejonie Krzeska i Zbuczyna, m.in. plutony dowodzone przez ppor. Bolesława Prochenkę „Zdanowski”, ppor. Stanisława Łastowieckiego „Nirwana” i ppor. Stanisława Hałki „Ryś” wspólnie z oddziałami sowieckimi opanowały Zbuczyn, zdobywając 15 samochodów, 2 działa, wiele broni maszynowej i ręcznej oraz jeńców, których przekazano oddziałom sowieckim[93].

31 lipca Niemcy zostali wyparci z Siedlec. Ze wspomnień Lucjana Dmowskiego wyłania się przerażający obraz miasta tuż po zakończonej walce: „gdy umilkły strzały, zjawiłem się w mieście. Była to pustynia zgliszcz i gruzów, zgoła niewyobrażalna. Dom, w którym mieszkałem – na rogu Starowiejskiej i Kazimierzowskiej – był kupą popiołów ze sterczącym kominem. Spalił się niewątpliwie od stojącej obok niemieckiej „Pantery”, zagorzałej doszczętnie wraz z załogą. (…) Na ulicy również pełno trupów żołnierzy obydwu walczących stron (…) poległych spotyka się co kilkanaście kroków…[94]”.

Ogółem w akcji „Burza” w okresie 21–25 lipca 1944 r. tylko I bat./34 pp AK stoczył 8 walk z wycofującymi się oddziałami niemieckimi, likwidując 123 Niemców, zniszczono 11 niemieckich samochodów. Własne straty batalionu wyniosły 11 zabitych, 5 rannych[95]. W walce zdobyto 12 rkm, 30 pm, 16 dział, około 50 koni, wozy w tym z amunicją i prowiantem[96]. Akcja „Burza” na terenie obwodu Łuków zakończyła się 8 sierpnia 1944 r. W rezultacie walki z Niemcami straty nieprzyjaciela wyniosły 41 zabitych, po stronie polskiej zginęło 25 żołnierzy AK[97]. Z punktu niemieckiej obrony ważnym miastem był Sokołów Podlaski. Jak ważny był to ośrodek niemieckiego systemu obrony świadczy wizytacja 4 sierpnia 1944 r. dowódcy Grupy armii „Środek” feldmarszałka Waltera Modela, który przyleciał samolotem, aby ocenić sytuację w pasie obrony XX korpusu armijnego i XXIII korpusu armijnego (dowódca gen. Otto Tiemann) w okolicach Sokołowa Podlaskiego[98]. Natarcie sowieckie rozpoczęło się 9 sierpnia 1944 r., ataku na niemieckie pozycje dokonała 65. armia gen. Pawła Batowa na XX korpus armijny, który bronił Sokołowa Podlaskiego. W walkach o Sokołów udział wzięły pułki 96. dywizji piechoty gwardii gen. Siergieja Kuzniecowa. Następnego dnia wojska sowieckie zajęły Sterdyń, 11 sierpnia Kosów Lacki, Telaki, Ceranów i Maliszewę. Walki na Ziemi Sokołowskiej trwały 15 sierpnia[99].

W trakcie starcia oddziałów AK z Niemcami w okolicach Rytele-Olechny straty niemieckie wyniosły 22 zabitych i 20 rannych, zaś polskie 2 rannych[100].

Akcja „Burza” na południowym Podlasiu, mimo że trwała krótko, stanowiła ważny etap działalności, sprawdzian organizacyjny w zakresie wyszkolenia, zabezpieczenia, dowodzenia i łączności. Podlaska 9 DP AK i pułki, które weszły do 8 DP AK, wykazały, że są jednostkami dobrze zorganizowanymi, dobrze dowodzonymi i stanowią ważną część Wojska Podziemnego. Wiele celów akcji „Burza” na południowym Podlasiu zostało zrealizowanych. We wszystkich obwodach południowego Podlasia akcja „Burza” miała inny przebieg niż planowane działania. Szybkie przemieszczanie się ACz i znaczne siły niemieckie uniemożliwiały bądź utrudniały realizację „Burzy”. Spośród wszystkich obwodów (Siedlce, Sokołów Podlaski, Węgrów, Mińsk Mazowiecki, Garwolin, Łuków i Biała Podlaska) największe rozbieżności  w planie i realizacji nastąpiły w Obwodzie Sokołów Podlaski. Nie zdołano bowiem zdobyć Sokołowa Podlaskiego i opanować stacji kolejowej w tym mieście, ani opanować węzła kolejowego w Małkini. Wynikało to z dużego nasycenia terenu jednostkami niemieckimi i zniszczenia Sokołowa Podlaskiego, nie doszło do skomasowania sił II batalionu 22 pp AK z Bażantarni z oddziałami z lasów rucheńskich, wobec czego nie podjęto próby zajęcia miasta. Nie pozwalała na to szczupłość sił, wobec tego wszystkie dokonały zgrupowania w Bażantarni i oczekiwały nadejścia głównych sił ACz. W tym miejscu warto podkreślić, że broni starczało jedynie dla 77% żołnierzy zmobilizowanych do akcji „Burza”.  Dopiero zdobycz wojenna pozwoliła na wyrównanie braków w uzbrojeniu, jak to było w Siedlcach czy Mińsku Mazowieckim, gdzie zdobyczna broń pozwoliła na uformowanie nowych plutonów. Posiadana broń pozwalała jedynie na prowadzenie działań partyzanckich i dywersyjnych, z powodu nikłych zapasów amunicji, które uniemożliwiały dłuższy kontakt ogniowy z wrogiem. Według szefa sztabu podokręgu Warszawa–Wschód, mjr. Kazimierza Sobolewskiego „Cyrus”, na jeden ckm lub lkm przypadało 300–400 sztuk amunicji, na rkm 200–400 sztuk, kb 20–40, pm 200 sztuk[101].

Dramat żołnierzy AK na południowym Podlasiu rozegrał się po zakończeniu akcji „Burza”. Na mocy porozumienia między  dowództwem 34. pp AK a dowództwem sowieckim ustalono wkroczenie pułku do Białej Podlaskiej, celem złożenia broni. Dowództwo sowieckie zobowiązało się wyposażyć pułk AK w nową, jednolitą broń. Dowódca pułku ppłk Stefan Drewnowski „Roman” asekuracyjnie, na wypadek zerwania porozumienia przez sowietów, wydał rozkaz zgromadzenia i ukrycia najlepszej broni, jaką posiadał 34 pp AK w kościele w Witorożu i w mieszkaniu chor. Stanisława Jasińskiego „Grab” w Białej Podlaskiej[102]. Przypuszczenia ppłk „Romana” okazały się słuszne, po przybyciu na wyznaczone miejsce do koszar w Białej Podlaskiej III bat. 34 pp zdał broń żołnierzom ACz, a 11 sierpnia 1944 r. kadra dowódcza III bat. 34 pp została aresztowana i wywieziona do Lublina. Żołnierzy osadzono na Majdanku, razem z kadrą został aresztowany i wywieziony w głąb ZSRR ppłk Stefan Drewnowski. Podobne sceny rozgrywały się w innych obwodach podlaskich AK, m.in. na terenie powiatu sokołowskiego, gdzie nocą z 5 na 6 sierpnia 1944 r., po spotkaniu delegatów z gen. Właymirowem we wsi Tonkiele, sowiecki generał odrzucił postulat dalszej walki batalionu AK u boku ACz. Zażądał, by wszystkie oddziały zebrały się w Bażantarni i tam oczekiwały nadejścia Armii Czerwonej. Zaznaczył ponadto, by osobno zgrupować oficerów i osobno szeregowców[103]. Na zwołanej naradzie w majątku Grodzisk mjr Jerzy Sasin „Kopka”, komendant Obwodu Sokołów Podlaski, przewidując scenariusz z okolic Wilna rozbrojenia i internowania żołnierzy AK przez sowietów, rozkazał rozwiązać wszystkie oddziały w obwodzie, broń ukryć, zaś łączność utrzymywać na istniejącej sieci. W momencie wejścia ACz do Sokołowa Podlaskiego 9 sierpnia 1944 r. mjr J. Sasin ze swoim sztabem ujawnił się przed władzą sowiecką[104]. Po ujawnieniu wszyscy członkowie sztabu obwodu zostali aresztowani przez NKWD. Był to dramat polskich niepodległościowców walczących przez 5 lat, następnie rozbrojonych przez jednego z aliantów, na rzecz którego działał, wnosząc liczący się wkład zbrojny w wojnę ze wspólnym wrogiem – Niemcami.

*

[75]W. Kempa, Na przedpolu…, s. 296.

[76] W skład korpusu wchodziły: 20 brygada pancerna, 36 brygada pancerna, 65 brygada pancerna, 12 brygada zmotoryzowana, 50 gwardyjski pułk czołgów ciężkich, 1461 pułk dział pancernych, 1493 pułk dział pancernych i 93 batalion motocyklowy, tamże, s. 31; s. 304.

[77] Tamże, s. 304.

[78] Tamże, s. 304.

[79] Tamże, s. 34.

[80] J. Grudzień, M. Hauszyld, Z. Juśkiewicz i Z. Kraśnicki, Pierwsze dni wolności, „Tygodnik Siedlecki”, Nr 31, 1980, s. 4.

[81] Tamże, s. 310; Reporterzy SS w akcji 3 DPanc. SS „Totenkopf” w walkach o Siedlce 30 lipca 1944 roku, „Militaria XX wieku”, nr 6 (15) 2009, s. 30–35.

[82] L. Dmowski, „Burza na Podlasiu” „Echo Podlasia”, nr 30, 1994.

[83] A. Charczuk, Związek Walki Zbrojnej-Armia Krajowa…, s. 557.

[84] Relacja Józefa Solnicy „Żuk” z 1993 r. w posiadaniu Autora.

[85] J. Garbaczewski, Walki o Siedlce w 1944 r., „Tygodnik Siedlecki”, nr 32, 2017, s. 21.

[86] W. Kempa, Na przedpolu…, s. 310.

[87] W. Charczuk, Obóz Narodowy w Siedlcach w latach 1939-1944, [w:] V wieków dziejów Siedlec, pod red. nauk. D. Grzegorczuka i P. Matusaka, Siedlce 2011, s. 204; J. Potryra-Kowalska, Konspiracja i podziemie narodowe w powiecie siedleckim w latach 1939–1950, „Radzyński Rocznik Humanistyczny”, t. 17, 2019, s. 235.

[88] J. Pawlak, Nie walczyli…, s. 123.

[89] Zbigniew Pliszka przed wojną służył w 6 Batalionie Saperów w Brześciu n/ Bugiem. W czasie okupacji niemieckiej należał do Kedywu. Brał udział w różnych akcjach dywersyjnych i sabotażowych, np. w akcji 28/29 lutego 1944 r. wysadzenia niemieckiego pociągu pod Borkami Kosami. W trakcie walk o Siedlce w ramach akcji „Burza” bronił budynku elektrowni. 27 lipca 1944 r. został ranny, z pola walki rannego Zbigniewa Pliszkę wyniósł do Szpitala Miejskiego Witalis Skorupka. Tam po kilku dniach w wyniku odniesionych obrażeń Zbigniew Pliszka zmarł. Vide: S. Kordaczuk, Siedlecka księga chwały 1914–1944. Mieszkańcy regionu w walce o wolność i niepodległość, Siedlce 2018, s. 192.

[90] J. Solnica, Moja walka w ZWZ–AK na terenie powiatu siedleckiego, Siedlce 2004, s. 58; L. Dmowski, Lipcowa „Burza na Podlasiu”, „Echo Podlasia”, nr 28, 1994, s. 7.

[91] J. Gozdawa-Gołębiowski, Obszar warszawski, [w:] Operacja „Burza”…, s. 290.

[92] Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego,  sygn. akt R-IV-9/145, Czesław Zbucki – relacja.

[93] B. Prochenka, Walka zbrojna z okupantem niemieckim w latach 1939–1944, Dziewule 2010, s. 10.

[94] L. Dmowski, Żagwie w czasie sztormu, s. 45 (kopia zb. W. Ch.).

[95] A. Charczuk, Związek Walki Zbrojnej–Armia Krajowa…, s. 569.

[96] Tamże.

[97] Tamże, s. 575.

[98] W. Charczuk, Plan i przebieg…, 151.

[99] Tamże, s. 151.

[100] J. Gozdawa-Gołębiowski, Obszar warszawski Armii Krajowej. Studium wojskowe, Lublin 1992, s. 426.

[101] J. Gozdawa-Gołębiowski, Obszar warszawski, [w:] Operacja „Burza”…, s. 283.

[102] A. Charczuk, Związek Walki Zbrojnej-Armia Krajowa…, s. 576.

[103] W. Kruszewski, Dwa oblicza lata 1944 r., „Życie Siedleckie”, nr 31, 2013, s. 21.

[104] B. Dolata, Indeks dat wyzwolenia niektórych miejscowości polskich w latach 1944–1945 przez Armię Radziecką i Ludowe Wojsko Polskie, „Wojskowy Przegląd Historyczny”, nr 2, 1961, s. 32.

Bibliografia cytowań

I./SS-Panzer-Regiment 3 „Totemkopf” w bitwie pancernej pod Siedlcami 25-31 lipca 1944 r., https://www.dookolarzeszy.pl/2021/01/iss-panzer-regiment-3-totenkopf-w.html

9 Dywizja Piechoty w dziejach oręża polskiego, pr. zbior., Pruszków 1995.

Biernacka M., Wsie drobnoszlacheckie na Mazowszu i Podlasiu. Tradycje historyczne a współczesne przemiany, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966.

Bór-Komorowski T., Armia Podziemna, Warszawa 1986.

Caban I., Mańkowski Z., Związek Walki Zbrojnej i Armia Krajowa w Okręgu Lubelskim 1939-1944 cz. pierwsza. Zarys monograficzny, Lublin 1971.

Charczuk A., Związek Walki Zbrojnej–Armia Krajowa na południowym Podlasiu w latach 1939-1944, Siedlce 2004.

Charczuk W., Formacje zbrojne Obozu Narodowego na Południowym Podlasiu w latach 1939–1947, Siedlce 2003.

Charczuk W., Obóz Narodowy w Siedlcach w latach 1939-1944, [w:] V wieków dziejów Siedlec, pod red. nauk. D. Grzegorczuka i P. Matusaka, Siedlce 2011.

Charczuk W., Plan i przebieg akcji „Burza” na terenie powiatu sokołowskiego latem 1944 roku, „Sokołowski Rocznik Historyczny”, t. IV, 2016.

Dmowski L., „Burza na Podlasiu”, „Echo Podlasia”, nr 28, 1994.

Dolata B., Indeks dat wyzwolenia niektórych miejscowości polskich w latach 1944-1945 przez Armię Radziecką i Ludowe Wojsko Polskie, „Wojskowy Przegląd Historyczny”, nr 2, 1961.

Garbaczewski J., Walki o Siedlce w 1944 r., „Tygodnik Siedlecki” Nr 32, 2017.

Gnat–Wieteska Z., Z dziejów „drugiej konspiracji”, Pruszków 2009.

Gozdawa–Gołębiowski J., Obszar warszawski Armii Krajowej. Studium wojskowe, Lublin 1992.

Gozdawa–Gołębiowski J., Obszar warszawski, [w:] Operacja „Burza” i powstanie warszawskie 1944, pod red. K. Komorowskiego, Warszawa 2004.

Grafik R., Przywrócona pamięć, Łuków 2013.

Grudzień J., Hauszyld M., Juśkiewicz Z. i Kraśnicki Z., Pierwsze dni wolności, „Tygodnik Siedlecki” Nr 31, 1980, s. 4.

Gryciuk F., Matusak P., Represje NKWD wobec żołnierzy podziemnego Państwa Polskiego w latach 1944-1945. Wybór źródeł, t. I, Siedlce 1995.

Gryciuk F., Siedlce 1944–1956, Warszawa 2009.

Kempa W., Na przedpolach Warszawy, Siemianowice Śląskie 2008.

Komorowski K., Doświadczenia wojskowe polskiej konspiracji, [w:] Polski wysiłek zbrojny w drugiej wojnie światowej. Bilans, wnioski, doświadczenia, Warszawa 1999.

Kordaczuk S., Pomnik w Łomazach „Echo Katolickie”, nr 22, 2008.

Kordaczuk S., Rozkaz udziału w akcji „Burza”, „Echo Katolickie”, nr 45,2010.

Kordaczuk S., Siedlecka księga chwały 1914–1944. Mieszkańcy regionu w walce o wolność i niepodległość, Siedlce 2018.

Korneć G., Tajna oświata na Południowym Podlasiu i Wschodnim Mazowszu 1939–1944, Siedlce 2006.

Potryra–Kowalska J., Konspiracja i podziemie narodowe w powiecie siedleckim w latach 1939-1950, „Radzyński Rocznik Humanistyczny”, t. 17, 2019.

Królikowski H., Działania wojenne na Ziemi Siedleckiej w 1944 roku, [w:] Z dziejów wojskowości polskiej. Księga jubileuszowa profesora Kazimierza Pindla w 70. rocznicę urodzin, pod red. J. Gmitruka, W. Włodarkiewicza, Warszawa–Siedlce 2008.

Kruszewski W., Dwa oblicza lata 1944 r., „Życie Siedleckie”, nr 31, 2013.

Ledwoch J., Waffen SS-jednostki pancerne, Warszawa 1993.

Lewandowska S., Ruch oporu na Podlasiu 1939-1944, Warszawa 1976.

Lisiewicz M., Plan Burza, Warszawa 1990.

Mańkowski Z., Okręg Lublin, [w:] Operacja „Burza” i powstanie warszawskie 1944, pod red. K. Komorowskiego, Warszawa 2004.

Matusak P., Akcja „Burza” na Podlasiu, [w:] Podlasie w czasie II wojny światowej, pod red. W. Ważniewskiego, Siedlce 1997.

Matusak P., Europa walcząca 1939–1945, Siedlce 2005.

Matusak P., Generał Ludwik Bittner 1892-1960. Żołnierz i polityk, Siedlce 2008.

Matusak P., Pawłowski E., Rawski T., Druga wojna światowa 1939-1945, t. II, Siedlce 2003.

Pawlak J., Nie walczyli dla sławy i krzyży. Ośrodek I ZWZ-AK Siedlce „Sówka” 1939–1944, Warszawa 1996.

Piskunowicz H., Związek Walki Zbrojnej–Armia Krajowa na Podlasiu, [w:] Związek Walki Zbrojnej–Armia Krajowa na Podlasiu, red. K. Pindel i A. Kołodziejczyk, Siedlce 1998.

Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej tom III Armia Krajowa,  pr.  zb. pod red. płk. dypl. Stanisława Lityńskiego i Adama Sawczyńskiego, Londyn 1950.

Potyrała B., Szczegóła H.– Czerwoni marszałkowie. Elita Armii Radzieckiej 1935–1991, Zielona Góra 1997.

Potyrała B., Szlufik W.– Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940–1991, Częstochowa 2001.

Powiat Siedlce w pierwszej dekadzie rządów komunistycznych, Warszawa, b.d.w.

Prochenka B., Walka zbrojna z okupantem niemieckim w latach 1939–1944, Dziewule 2010.

Reporterzy SS w akcji  3 DPanc. SS „Totenkopf” w walkach o Siedlce 30 lipca 1944 roku, „Militaria XX wieku” nr 6 (15) 2009.

Rozgromienie Grupy Armii „Centrum” na Białorusi, Litwie i we wschodniej Polsce, Warszawa 1956.

Sawicki T., Działania wojenne na Podlasiu latem 1944 roku, „Szkice Podlaskie”, 1994, z. 4.

Sawicki T., Niemieckie wojska lądowe na froncie wschodnim czerwiec 1944 – maj 1945 (struktura), Warszawa 1987.

Sawicki T., Podlasie w niemieckich planach wojennych (wiosna – lato 1944 r.), [w:] Związek Walki Zbrojnej–Armia Krajowa na Podlasiu, pr. zb. pod red. K. Pindla i A. Kołodziejczyka, Siedlce 1998.

Sikora D., Bataliony Chłopskie w powiecie bialskim w latach okupacji hitlerowskiej, „Rocznik Bialskopodlaski”, 2000–2001, t. VIII–IX.

Sikora D., ZWZ–AK w powiecie bialskim 1939-1944, „Rocznik Bialskopodlaski”, 2000–2001, t. VIII–IX.

Słownik biograficzny marszałków Związku Radzieckiego, t. I, Koszalin 2004.

Solnica J., Moja walka w ZWZ–AK na terenie powiatu siedleckiego, Siedlce 2004.

Sroka J., Wyzwolenie Białej Podlaskiej, „Słowo Podlasia”, nr 30, 1984.

Stańczyk H., Działania zbrojne na Polesiu, Podlasiu i wschodnim Mazowszu, [w:] Działania militarne na Mazowszu i w Polsce północno–wschodniej, red. nauk. W. Wróblewski, Warszawa 2000.

Strychalski J., Realizacja planu „Burza” „Nowe Echo Podlasia”, nr 33, 1992.

Szostek A., Moje wspomnienia, Sochaczew 2004.

Tarkowski P., Biała Podlaska w latach 1944–1989, Biała Podlaska 2011.

Tyszkiewicz J., Podlasie. Kształtowanie się nazwy i terytorium do końca XIX stulecia. „Prace Archiwalno–Konserwatorskie na Terenie Województwa Siedleckiego”, 1982, z. 3.

Urban A., Powstańcza Trylogia – „Burza” na wschodnim Mazowszu (cz. 1), http://mws.org.pl/artykul,powstancza-trylogia–burza-na-wschodnim-mazowszu-cz-1,6008.

Wachowicz B., To „Zośki” wiara. Gawęda o harcerskim batalionie AK „Zośka”, Warszawa 2007, t. IV, cz. 1.

Wereszko A., W szeregach walczącego Podlasia. Zapiski oficera Armii Krajowej i Zrzeszenia wolność i Niezawisłość 1939–1947, Biała Podlaska 2006.

Żukow G., Wspomnienia i refleksje, Warszawa 1970.