„Jenerał serdecznie ją kochał i tak mocno pożałował tej straty, że zaraz upadł na łoże boleści pod ciężarem zmartwienia”- tak pisał Julian Bartoszewicz o okolicznościach śmierci Eustachego Potockiego. Romantyczne, ale czy prawdziwe?
Jest to podobna opowiastka do tej, jak Eustachy, siedząc przy kominku, przeglądał rachunki z budowy pałacu radzyńskiego i z satysfakcją, śmiejąc się, cisnął wszystko w ogień. Naszym zdaniem ciekawe informacje podał dr hab. Krzysztof Gombin, a mianowicie, że Eustachego leczył niejaki Hirnes, lekarz Marii Teresy, który został sprowadzony przez Sanguszków. Leczył między innymi na puchlinę wodną, której ostatecznie Potocki nie miał. Domniemaną przyczyną śmierci był nieudany zabieg punkcji.
Adiutant Eustachego Potockiego Krystian Godfryd Deybel de Hammerau twierdził, że Hirnes to szarlatan i jego pan winien tylko zdrowo się odżywiać i przebywać w cieple. Być może kluczem do rozwiązania okoliczności śmierci jest konfederacja barska, a w zasadzie jej przygotowania.
Data śmierci Marianny i Eustachego to 20 i 23 luty 1768 roku, a zawiązanie konfederacji barskiej 29 lutego 1768 roku. Czynny udział w tejże konfederacji brał Marian Potocki ( brat Eustachego), wspierała działania konfederatów również siostra Katarzyna Kossakowska. Czy Eustachy wspierał rodzeństwo? Prawdopodobnie tak i być może jego pozycja wśród konfederatów miała być większa niż jego brata Mariana.